Werkgevers en collega's

​​​​Vermoedens van dementie bij een werknemer: Wat te doen?
Als werkgever, HR-professional of collega merk je misschien veranderingen in het gedrag of de prestaties van een werknemer die je zorgen kunnen baren. In de niet-pluis fase kan het zijn dat de werknemer moeite heeft met het uitvoeren van bepaalde taken, sneller afgeleid raakt of dat collega’s veranderingen opmerken in de manier van werken. Dit kan verwarrend zijn en soms moeilijk te herkennen, omdat deze klachten ook door andere factoren, zoals stress of burn-out, kunnen komen. Het is belangrijk om alert te zijn op signalen en deze serieus te nemen. Zie onze signaalkaart voor meer informatie over eerste symptomen van dementie op de werkvloer.

Hoewel een werknemer niet verplicht is om zijn/haar medische toestand te delen, kun je als werkgever of collega wel een belangrijke rol spelen in het ondersteunen van de werknemer. Het is belangrijk om een vertrouwelijke en ondersteunende omgeving te bieden, zodat de werknemer zich niet gedwongen voelt om persoonlijke gezondheidsinformatie te delen, maar wel geholpen wordt bij het vinden van passende ondersteuning en oplossingen. Het kan waardevol zijn om vroegtijdig het gesprek aan te gaan. Door open en respectvol te communiceren, bied je de werknemer ruimte om over eventuele zorgen te praten en kan er snel passende hulp en ondersteuning worden geboden.

Het gesprek aangaan met elkaar
Het kan voor de werknemer moeilijk zijn om het gesprek zelf te starten, vooral als ze zich onzeker voelen of niet weten wat er aan de hand is. Als werkgever of collega kun je een vertrouwelijk gesprek aanbieden, waarin je de veranderingen bespreekt die je hebt opgemerkt. Het is belangrijk om te benadrukken dat je samen wilt kijken naar oplossingen en ondersteuning. Zie onze gesprekshulp voor Werkgevers voor tips hoe je dit gesprek aan kunt gaan.

Schakel de bedrijfsarts in
Als je vermoedt dat de werknemer te maken heeft met symptomen die mogelijk wijzen op dementie, dan is het inschakelen van de bedrijfsarts van groot belang. De bedrijfsarts speelt een cruciale rol bij het uitsluiten van andere oorzaken en het begeleiden van de werknemer door het diagnostisch proces. Door de bedrijfsarts vroegtijdig in te schakelen, kan de werknemer sneller de juiste hulp en ondersteuning krijgen omtrent de diagnostiek.

Soms merkt een werknemer zelf niet dat er iets aan de hand is. Vergeetachtigheid, concentratieproblemen of veranderingen in gedrag worden dan niet als zorgwekkend ervaren. Dit kan het extra lastig maken om het gesprek aan te gaan. Ook kan het gebeuren dat een werknemer ontkent dat er een probleem is of zelfs afwijzend reageert op jouw zorgen. Probeer de situatie zo goed als mogelijk te monitoren, en schakel de bedrijfsarts in. 

Merk je veranderingen bij een werknemer of collega, maar weet je niet hoe je het gesprek kunt aangaan? Download de Gesprekshulp voor werkgevers

 

Een werknemer met dementie op jonge leeftijd: Wat betekent dit voor de werkvloer?
Wanneer een werknemer of collega de diagnose dementie krijgt, roept dit vaak vragen op. Wat betekent dit voor het werk? Hoe kun je als werkgever, leidinggevende(n), HR-professional of collega de juiste ondersteuning bieden? Iedere situatie is uniek, en de impact op de werkvloer hangt af van verschillende factoren, zoals de functie van de werknemer, de ernst van de symptomen en de behoeften van de werknemer en de mogelijkheden op de werkvloer.

Wat betekent de diagnose voor het werk?
Voor sommige werknemers betekent de diagnose dat werken op termijn niet meer haalbaar is. Anderen ervaren werk juist als een houvast en willen zo lang mogelijk, dan wel op een aangepaste manier, betrokken blijven. Werk kan structuur, sociale contacten en een gevoel van eigenwaarde geven. Daarom is het belangrijk om samen in gesprek te gaan en te verkennen welke mogelijkheden er zijn. Een open en eerlijk gesprek is de eerste stap om samen te kijken naar wat mogelijk en wenselijk is. Belangrijke vragen in deze fase kunnen zijn:

• Hoe kijkt de werknemer (en zijn/haar naasten) aan tegen werk?
• Welke ondersteuning en aanpassingen zijn mogelijk om het werk haalbaar te houden?
• Hoe kan de werknemer, ondanks de diagnose, zoveel mogelijk regie houden over het werk?
• Welke stappen kunnen gezet worden om een goede balans te vinden tussen werk en privé?

Wat kun je doen als werkgever?

• Ga in gesprek met de werknemer en bespreek wat hij/zij nodig heeft om het werk goed te kunnen blijven doen.
• Overweeg praktische aanpassingen, zoals een aangepaste werkstructuur, minder complexe taken of flexibele werktijden.
• Betrek de bedrijfsarts in een vroeg stadium. Deze kan meedenken over realistische mogelijkheden en ondersteuning.
• Informeer jezelf over wet- en regelgeving, zoals de Wet verbetering poortwachter en de rechten en plichten bij ziekte en re-integratie.
• Stimuleer een open en ondersteunende werksfeer, zodat de werknemer zich veilig voelt om behoeften en grenzen aan te geven.

Wat kun je doen als collega?
Als collega kun je veel betekenen door begrip te tonen en ondersteuning te bieden. Dementie kan leiden tot veranderingen in werktempo, communicatie of concentratie. Kleine aanpassingen, zoals duidelijke afspraken en een beetje extra geduld, kunnen al veel helpen. Een collega als werkbuddy aanstellen kan hierbij goed helpen.

Samen zoeken naar mogelijkheden
Niet iedere werknemer met dementie hoeft direct te stoppen met werken. In veel gevallen kunnen aanpassingen en ondersteuning ervoor zorgen dat iemand langer actief kan blijven. Door open te communiceren en samen te kijken naar passende oplossingen, kun je als werkgever, HR-professional of collega bijdragen aan een werkomgeving waarin de werknemer zo lang mogelijk betrokken kan blijven, op een manier die voor iedereen werkbaar is.

Wil je meer weten over de praktische regelzaken en mogelijke scenario’s? Bekijk dan de Informatiebrochure Regelwerk rondom werk & dementie.

Aan het werk blijven met dementie: wat kun jij als werkgever of collega betekenen?
Wanneer een werknemer de diagnose dementie krijgt, betekent dit niet automatisch dat hij of zij moet stoppen met werken. Werk kan nog steeds structuur, eigenwaarde en sociale contacten bieden. Het is belangrijk om samen te kijken naar wat haalbaar en wenselijk is. Dit vraagt om maatwerk en een organisatie die hierin kaders biedt, zodat er binnen duidelijke richtlijnen ruimte is om passende oplossingen te vinden.

Wat kun je doen om de werknemer te ondersteunen op het werk?

Ga in gesprek en bied een luisterend oor
De werknemer moet altijd het uitgangspunt zijn. Een open gesprek kan inzicht geven in zijn of haar wensen en behoeften rondom werk. Vraag hoe hij of zij tegenover blijven werken staat en welke ondersteuning nodig zou zijn om zo lang mogelijk prettig te kunnen blijven werken.

Leidinggevenden hebben een sleutelrol
Leidinggevenden spelen een cruciale rol bij het ondersteunen van werknemers met dementie. Zij kunnen niet alleen begrip tonen, maar ook actief bijdragen aan oplossingen en deze binnen de organisatie dragen en faciliteren. Dit kan betekenen dat zij, flexibele werktijden of aangepaste taken bespreken, werknemers begeleiden bij het vinden van een passende werkstructuur, of samen met HR en de werknemer bekijken of er al beleid is dat kan worden ingezet in deze situatie.

Betrek de werkomgeving van de werknemer
Overweeg bijvoorbeeld om een informatiesessie te organiseren over hoe je om kunt gaan met een werknemer met dementie op de werkvloer. Betrek hierbij de werknemer zelf ook. Een casemanager dementie kan bijvoorbeeld uitleg hierover geven op de werkvloer. Zo creër je samen een inclusieve en ondersteunende werkomgeving. 

Betrek naasten en ondersteunende professionals
Familieleden kunnen een belangrijke rol spelen in het proces, zij kennen de werknemer immers goed. Ook professionals, zoals een bedrijfsarts of casemanager dementie, kunnen adviseren over wat realistisch en verantwoord is. Mogelijk zijn er nog andere professionals gericht op de werkvloer die je ook kunt betrekken.

Onderzoek de mogelijkheden binnen de organisatie
Elke organisatie heeft eigen structuren en beleid. Kijk naar wat er al is:

• Zijn er bestaande overleggen waarin dit thema kan worden meegenomen? Zijn er HR-richtlijnen of protocollen die aangepast of beter benut kunnen worden?
• Kan er gebruik worden gemaakt van een bestaande structuur tussen werknemers en leidinggevenden die helpt om aan het werk blijven te faciliteren?

Door aan te sluiten bij wat er al binnen de organisatie gebeurt, kan het gesprek over werken met dementie beter worden ingebed. 

Verken wet- en regelgeving
Er zijn verschillende regelingen die ondersteuning kunnen bieden, zoals de Wet Poortwachter en de mogelijkheid om naast een IVA-uitkering te blijven werken. Een helder kader helpt om hierop te sturen en binnen de organisatie te zorgen voor passende oplossingen.

Samen een plan opstellen
Door met de werknemer, de leidinggevende, de bedrijfsarts, HR en eventueel een naaste om tafel te gaan, kan er een plan worden gemaakt dat rekening houdt met de situatie en de mogelijkheden op de werkvloer. Regelmatige evaluaties helpen om bij te sturen waar nodig.

Een passende werksituatie creëren
Iedere situatie is anders. Wat mogelijk is, hangt af van de wensen van de werknemer en de mogelijkheden op het werk. Het creëren van een rustige en overzichtelijke werkomgeving of het verleggen van taken naar meer passende activiteiten kan helpen om de werknemer te ondersteunen. Daarnaast is het belangrijk om te kijken naar de haalbaarheid van deze aanpassingen op de werkvloer en regelmatig te evalueren of ze helpend zijn.

De brochure Regelwerk rondom werk en dementie biedt meer informatie over wet- en regelgeving, terwijl de Inspiratiekit Actief blijven op de werkvloer met dementie praktische handvatten en voorbeelden geeft om het werk samen nog een passende vorm te geven.​​

Afscheid nemen: hoe ga je ermee om als werkgever en collega’s?
Er komt een moment dat een werknemer met dementie niet langer kan blijven werken. Dit kan een moeilijke fase zijn, zowel voor de werknemer als voor het team en de organisatie. Hoe kun je als werkgever of collega zorgen voor een waardig en respectvol afscheid?

Ga tijdig in gesprek met elkaar
Wacht niet tot het moment dat werken echt niet meer gaat. Voer regelmatig gesprekken en luister naar de signalen van de werknemer. Bespreek samen met de bedrijfsarts, HR en/of casemanager dementie hoe de overgang van werk naar stoppen met werk op een zorgvuldige manier kan verlopen.

Bied ondersteuning en begrip
Afscheid nemen van werk is emotioneel en ingrijpend. Zorg ervoor dat de werknemer zich gehoord en gesteund voelt. Kleine gebaren, zoals extra tijd voor gesprekken of een flexibele werkwijze in de laatste periode, kunnen veel betekenen.

Betrek het team
Collega’s spelen een belangrijke rol in dit proces. Bespreek intern hoe het team omgaat met het naderende afscheid en welke rol zij kunnen spelen. Wil de werknemer een informeel afscheid? Of liever iets kleins met directe collega’s? Maak ruimte voor persoonlijke wensen.

Geef erkenning aan de bijdrage van de werknemer
Sta stil bij de inzet en het werk dat de werknemer heeft geleverd. Dit kan in de vorm van een persoonlijk afscheidsgesprek, een bijeenkomst met collega’s of een andere passende manier. Zorg ervoor dat de werknemer met een goed gevoel terug kan kijken op zijn of haar werk.

Denk na over een zinvolle afronding
Soms wil een werknemer nog iets overdragen, zoals kennis of ervaring. Bied de mogelijkheid om dit op een manier te doen die bij de persoon past, bijvoorbeeld via een informeel overleg of het vastleggen van kennis voor opvolgers.

Ondersteun bij de overgang naar een nieuwe fase
Na het werk blijft er tijd over. Bespreek, indien gewenst, welke mogelijkheden er nog zijn, zoals vrijwilligerswerk of andere activiteiten. Maak bijvoorbeeld afspraken over mogelijkheden om het oude werk nog eens te bezoeken.

Zorg voor een goed afscheid
Een zorgvuldig georganiseerd afscheid op het werk helpt niet alleen collega’s om afscheid te nemen, maar is ook belangrijk voor de werknemer zelf. Een officieel en respectvol afscheid geeft erkenning voor iemands bijdrage en maakt het makkelijker om deze periode goed af te sluiten. Dit draagt bij aan verwerking en een positieve ervaring met het afsluiten van deze levensfase.

Evalueer binnen de organisatie
Gebruik deze ervaring om te leren: hoe kan de organisatie in de toekomst werknemers met dementie beter begeleiden? Zijn er protocollen die aangepast moeten worden? Hoe kunnen leidinggevenden en HR beter worden ondersteund in dit proces?